Rekreasyon Nedir? (Tanımı, Özellikleri, Faydaları)

Rekreasyon; insanların boş zamanlarında kendilerini mutlu edip ve haz alabilecekleri her türlü faalliği içeren etkinlikleri ve faaliyetleri kapsar.

Rekreasyon, genel olarak “insanın yaşamını canlandırması ve yenilemesi” demektir. “Boş zaman değerlendirme faallikleri” olarak da öğrenilir. Hiçbir lüzumluluk olmayan faallikleri belirleyen müddet geçirme usulüdür. Vücudu, ruhu ve zihni muhtelif ekinliklerle dinlendirme olarak da belirlenir. Bazen bir piknik alanı, bazen bir müze rekreasyon mekânı olabilir. Kapalı veya sarih alanlarda yapılabilecek faallikleri içerir. “Boş zamanın spor yoluyla değerlendirilmesi” tanımı rekreasyon için kullanılmıyor. Atletik faaliyetlerle beraber kültürel, sanatsal ve bilimsel faaliyetleri de içeriyor. Boş zamanlarda ortaya çıkan faaliyetler tamıdır. Fertsel veya kitlelerle, şehirde veya kırsal alanlarda yapılabilir. Sanayileşmiş cemiyetlerde stresten uzak kalmak için doğan fertsel gereksinimlerin neticeyi olarak ortaya çıkmıştır. Gelişmiş ülkelerde hobi olarak yapılan faaliyetler, genellikle reaktif faaliyettir. Boş zamanınız varsa “bir rekreasyon” nasihat ederiz!

Tanım

Rekreasyon, farklı tanımları kapsayabilen, muğlâk ve oldukça geniş anlamı olan bir terimdir. Genel olarak müddet geçirme ve cümbüş cinsidir. Suni kaideler olmaksızın yapılan fiziksel aktifliklerdir. Hasılat emeli olmaksızın, bireyin vücudu ve ruhunu tazeleyen boş zaman geçirme usulüdür. Hareket ve faallik kapsar. Dinlenmek için değil, aktif olmak için yapılan eylemlerdir.

Kumpaslı olarak yapılan tesirlikler, sporlar rekreasyon sınıfına girmiyor. Misalin, her sabah koşu yapmak, spor aletleri kullanmak rekreasyon değildir. İnsanların yaşamlarında yapması gerekli olan yemek, yatmak, çalışmak gibi gidişatlar dışında kalan boş zamanda uygulanan etkinliklerdir. Belli faalliklerin sosyolojik ve psikolojik ebatlarını da içermektedir.

Uzmanların rekreasyon tanımları çok farklı olabiliyor. Her tanım kendi içinde doğru olsa da farklı anlamlar kapsayabiliyor. Rekreasyon uzmanı bazı yazar ve düşünürlerin tanımları şöyledir;

İnsanların boş zamanlarında cümbüş ve tatmin güdüleri ile gönüllü olarak faalliklere katılımıdır.
Boş zaman içinde ve onunla ilişkili eylem ya da evvelden tasarlanmış bir hareketsizlik anlamına gelen hür sakinliği de kapsayan eylemlerin tamamıdır.
İnsanların boş zamanları süresince bütün bir arzu ile katılma sırasında veya daha sonra tatmin dinledikleri faaliyetlere denir.
Katılanların gönüllü olarak giriştikleri ve anında tatmin oldukları, güzele giden rastgele bir boş zaman deneyidir.
İnsanların boş zamanlarda yaptıkları gerekli çalışma faaliyetlerinden bağımsız olarak, bireyin boş zamanını hür olarak dilediği gibi kullandığı fiziksel eforunu onarmaya ve ruhsal kapasitesini zenginleştirmeye müteveccih gerekli faaliyetlere karşıt özgürce seçilen, fiziksel ve sosyal etrafın değişmesi anlamına gelen faaliyetlerdir.
Kişiyi yaşama bağlayan dinlendirici, eğlendirici, meşgul edici, veya zevk verici hadise ve eylemleri yapmak veya bu faalliklere katılmak suretiyle ruhen ve bedenen bir canlılığı elde etmektir
Ferdin mesleksel, ailevi, cemiyetsel ödevlerini yerine getirdikten sonra, bağımsız istemiyle seçebileceği bir seri dinlenme, eğlenme, bilgi ve yeteneklerini çoğaldırması ve kendini yenileme uğraşlarına katılmasıdır.

Rekreasyonun Özellikleri

Rekreasyon, boş veya hür zaman içerisinde insanların fiziksel ve mental açıdan yenilenmesini sağlayan mutluluk verici faaliyetlerdir. Boş zamanların değerlendirilmesi emeliyle ortaya çıkan bir olgudur. “Çalışma zamanı” ve “çalışma dışı zaman” olarak iki başlık altında değerlendirilmektedir. Çalışma dışı zaman, gerekli gereksinimler dışında ferdin tamamen özgür olduğu zamanı ifade eder.

Rekreatif faaliyetlerin temelinde insanların fiziksel ve mental sıhhatine pozitif katkı sağlaması vardır. Misalin, boş zamanlarda negatif katkı yapan içki içme eylemi, ”atipik boş zaman tavırları” olarak değerlendirilir. Rekreasyona katılımda gönüllülük ve özgürlük temeldir. Profesyonel olarak yapılan işler ve eylemler dışındaki faallikleri içerir. Boş zamanın ve boş zaman tavırlarının cemiyet üzerindeki tesirleri de dikkate alınır. Rekreasyon faallikleri için boş zamanın ortaya çıkabilmesi, zamanın faydalı bir biçimde tasarlanmasına bağlıdır.

Rekreasyonla alakalı bazı temel kaideleri şöyle sıralayabiliriz;

Atletik, kültürel ya da sanatsal bir faaliyetin, rekreatif faaliyet olabilmesi için baskı ve lüzumluluktan uzak bir biçimde, gönüllü olarak yapılması gerekir.
Rekreatif faaliyetlerin tasarı ve organizasyonu bireylerin kendi inisiyatifinde olmalı; başka bir deyişle şahsa özgürlük hissi vermelidir.
Rekreasyonel faalliklere; yaş, cinsiyet, eğitim vaziyeti, ekonomik gidişat, sosyal statü gibi özelliklerden bağımsız olarak herkes katılabilir.
Aktiflikler sarih veya kapalı alanlarda yapılabilir. Doğa yürüyüşü ya da denizde yüzme sarih alan faaliyetidir. Müze ziyareti de kapalı alan faaliyeti olabilir.
Mevsimlere bağlı olmaksızın her mevsime uygun rekreatif faaliyet yapılabilir.
Rekreasyonun emeli; bireylere mutluluk ve haz vermesidir. Böylece insanlar gerekli faaliyetlerinde kaybettikleri enerjiyi tekerrür kazanır ve stres atar.
Kendini ifade edebilme, lüzumlarını tatmin etme, irtibatı artırma sosyalleşme istikametinde pozitif katkıları vardır.
Cemiyetin değer yargılarına, anane ve göreneklerine ters değildir.

Rekreasyonun Bereketleri Nelerdir?

Rekreasyonun yalnızca bireyin kendisine değil, cemiyete de ehemmiyetli bereketleri ve katkıları bulunuyor. Fiziksel, ruhsal ve cemiyetsel açıdan pozitif faydalar sağlamaktadır. Rekreatif faaliyetlerin bazı verimlerini şöyle sıralayabiliriz;

Temel gereksinimlerin dışındaki ikincil gereksinimlerin tatmininde ehemmiyetli rol oynar.
Zararlı alışkanlıklardan uzak meblağ. Böylece cemiyetteki genel sağlık tüketmeleri eksilir. Sağlık problemlerini önler veya giderir. 
Yaşam niteliğini artırır. Ruhsal gelişime katkıda bulunur. Ruhsal doyum sağlar, mutluluk verir, moral değerlerini yükseltir
Ruhsal sıhhati gelişmiş cemiyetlerde kabahat oranı asgariye iner. Özel yaşamın problemlerinden kaynaklanan ruhsal gerilimleri eksiltir ve iç huzuru sağlar.
Grup halinde yapılan aktiflikler bireyin sosyalleşmesini sağlar. İnsanlar arasında dayanışma kültürü ve arkadaşlıklar oluşturur ve cemiyetsel bütünleşme sağlar.
Rekreatif bireylerin mesullük şuuru üst düzeydedir, demokratik düşünürler.
İnsanları düşünmeye, yeni fikirler üretmeye ve kendini geliştirmeye teşvik eder. Entelektüel gelişimi sağlar.
Seyahate dayalı rekreatif faaliyetler eğitim ve kültür düzeyini yükseltir.
Okul çağındaki çocukların derslerindeki galibiyetlerini artırır.
Rekreasyon şuuru; vücutsal etkinlik ve egzersiz, sinema, tiyatro, müze ziyareti, park-bahçe gezintisi, sosyal mesullük projeleri, okuma ve araştırma faallikleri gibi şahsi gelişim faaliyetlerine yönlendirir.

Üniversitelerdeki Rekreasyon Kısımları

Bazı üniversitelerin spor bilimleri fakülteleri veya beden eğitimi spor iş akademileri bünyesinde “rekreasyon kısmı” bulunuyor. Özellikle son senelerde büyüme kaydolmuş kısımlardan biridir. Bir Hayli vakıf ve devlet üniversitesinde bu kısım bulunmaktadır.

Rekreasyon kısımları talebeleri; rekreasyon programlarını uygulayabilecek şekilde genel kültür, alan bilgisi, idareyicilik ve eğiticilik açısından cemiyetin, alanın ve ferdin lüzumlarını karşılayabilecek kalitede yetiştirmek emeliyle kurulmuştur. Rekreasyon kısımları; hareketsizliği önlemek, spor ve sarih alan faalliklerini yaşatmak, insanların vücutsal, akılsal ve sosyal gelişimine katkı sağlamak emeliyle açılıyor.

Kısım mezunları, öncelikle almış oldukları eğitim ile rekreasyon şirketleri başta olmak üzere, temalı parklarda ve turizm şirketlerinde yer alan animasyon ve rekreasyon faaliyetlerini yürütebilecek orta ve üst düzey idareyici pozisyonunda istihdam imkânlarına sahip oluyor. Mezun talebeler, maharetleri ve yetkinliklerine göre alıştırmanlık, spor eğitmenliği, sanat uzmanı ve atletik dallarda istihdam edilebiliyor. Değişik istihdam imkânları şunlardır; Gençlik ve spor müdürlükleri, belediyeler, spor merkezleri, turizm sektörü, muhtelif müesseselerin ve firmaların spor kuruluşları, spor yönetimi üniteleri…

Rekreasyon Faaliyetleri Nelerdir?

Rekreatif faaliyetler, kapalı alan ve sarih alan etkinlikleri olarak ikiye parçalıyor. Bu faaliyetlerden kimileri şunlardır; trekking, kaya tırmanışı, dağ bisikleti, motosiklet gezisi, kayak yapmak, snowboard, buz tırmanışı, kanyon gezisi, safari turu, kamp yapmak, kuş gözlemciliği, ağaca tırmanmak, serüven parkları, lunaparklar, kültürel geziler, arkeolojik kazı gezileri, şnorkelle denizi izlemek, tüplü dalış, yelkenliye binmek, balık yakalamak, sörf, su sporları, su kayağı, yamaç paraşütü, hafif hava vasıtalarıyla uçmak, balona binmek, rafting, çöl safarisi, müze ziyareti, sinema, tiyatro.

Neler Rekreasyon Değildir?

Rekreasyon, bir hayli alanda yapılabildiği için genellikle bir hayli aktiflikle ve faaliyetle karıştırılır. Bu gidişatta ayrım yapabilmek için “neler rekreasyon değildir” başlığı altında bazı misaller verelim:

Bir müzik hocasının talebelerine ders saatleri dışındaki boş zamanlarında “gerekli olarak” çalgı çalışmalarını istemesi, talebelerin inisiyatifleri devre dışı olduğu için rekreasyon değildir.
Resim müsabakasına haysiyet ve para için katılmak rekreatif faaliyet değildir.
Boş zamanda yatmak, yemek yemek, televizyon izlemek rekreasyon faaliyeti olarak değerlendirilmez.
Boş zamanlarda içki ve uyuşturucu almak, kumar oynamak, sigara içmek rekreatif faallik değildir.
Kumpaslı spor ve koşu yapmak, her hafta halı saha maçına gitmek, profesyonel olarak tekvando yapmak reaktif faaliyet değildir.
Boş zamanlarda bağımsız bilgisayar oyunları oynamak rekreatif bir faaliyet değildir.

Rekreasyon Alanı Nedir?

Sosyal ve kültürel altyapı alanları kapsamındaki piknik ve cümbüş alanlarına “rekreasyon alanı” ismi veriliyor. İmar ve emlak literatüründe “yeşil alanlar” olarak da öğrenilen alanlardır. Rekreasyon alanı; insanların dinlenmeleri ve eğlenmeleri için birey başına belirli bir büyüklükten daha az olmamak kaydıyla ufalayan alanlardır.

Türkiye’de, imar idaremeliğindeki kanuni rekreasyon alanları şunlardır; “Kentin sarih ve yeşil alan lüzumu başta olmak üzere, kent içinde ve etrafında günü birlik kullanıma müteveccih ve imar tasarıyı kararı ile tanımlanmış; cümbüş, dinlenme, piknik gereksinimlerinin karşılanabileceği restoran, gazino, kahvehane, çay bahçesi, büfe, otopark gibi kullanımlar ile tenis, yüzme, mini golf, oto kros gibi her cins atletik faaliyetlerin yer alabileceği alanlardır.”

Bunları Öğreniyor Musunuz?

“Rekreasyon” sözcüğü, Latince “yenilenme, yine ortaya koyma, yine yapılanma” anlamlarındaki “recreation” sözcüğünün Türkçe ifadesidir. Türkçe karşılığı “eğlendinlen” şeklindedir.
Rekreasyon, sanayileşmiş cemiyetlerde ortaya çıkan bir lüzumun neticeyidir. Çok çalışan emekçilerin yararlılığının düşmesini yasaklamak için lüzumlu görülmüştür. Bu istikamette emekçiler için rekreasyon zamanları ve alanları ufalamaya başlanmıştır.
Rekreasyon çalışmalarında “boş zaman” ve “hür zaman” kavramları birbirinden farklı olgular olarak değerlendirilmektedir.
Rekreatif faaliyetlerin insanı olumsuz düşüncelerden kurtardığı ve cemiyetin genelinde kabahat oranlarını eksilttiği, müsamahalı bir cemiyet oluşturduğuna inanılıyor.
Karl Marx’ın boş müddet ile alakalı lafları şöyle; “Boş zamanı olmayan, tüm yaşamı uyku, yemek ve eşi şeylerin getirdiği fiziksel kesintiler dışında kapitalist için çalışmakla geçen birey, yük hayvanından dahi alttır. Kendi dışına müteveccih zenginlik üreten bir makinedir sadece…”
Eğitim, teknoloji, sanayi gibi alanlarda gelişmiş ülkeler ile büyümekte olan ya da büyümemiş ülkelerin “boş zaman hakkı”na yaklaşımları ve uygulamaları değişiklik gösterir.
Üniversitelerin rekreasyon kısımları “en rahat ve cümbüşlü kısmı” olarak öğreniliyor.